Discover and read the best of Twitter Threads about #ریشه‌شناسی
Most recents (6)
جزء "ترا" در واژه‌های #ترابری و #تراکنش برابر trans در transport و transaction است. کاربرد این پیشوند پیشنهادِ #فرهنگستان_دوم است (دورۀ فعالیت: 1347 تا 1360). در اینجا به ارزیابی این پیشنهاد نمی‌پردازم و تنها دربارۀ #ریشه‌شناسی این عنصر مطلبی عرض می‌کنم./1
t.me/vazhegozini/166
t.me/vazhegozini/166
با پیشوند ترا- در دانش‌های گوناگون چندین واژه ساخته شده و کاربرد یافته، از جمله ترابُرد، تراگُذری، تراگُسیل، ترارسانی، تراپیوستگی، تراپوستی و...
(خوب است که روش‌ها و ابزارهای ساخت #اصطلاح|ها را در هر رشته در کتابی جداگانه و یا حین کاربردِ این واژه‌ها در درسِ مربوطه آموزش دهند)/2
(خوب است که روش‌ها و ابزارهای ساخت #اصطلاح|ها را در هر رشته در کتابی جداگانه و یا حین کاربردِ این واژه‌ها در درسِ مربوطه آموزش دهند)/2
در واقع یک چشمِ پیشنهاددهندگانِ این واژه به عنصر tar در پهلوی و tarō در اوستایی به معنی «آن‌سو» بوده و چشم دیگرشان به این نکته که این عنصرِ ایرانیِ کهن با لغت لاتینی trans که آن هم به معنی «(از این سو به) آن سو» بوده هم‌ریشه است./3
امروزه خرس‌ها شخصیت‌های مهربان کارتون‌ها هستند و عروسک‌های شیرین و شاد آنها را خیلی جاها می‌توان دید، ولی مردمان قدیم #هندواروپایی هرگز خرس‌ها را مهربان نمی‌دیده‌اند. "خرس" فارسی از واژۀ هندواروپایی -h₂r̥tk̑o* بر جای مانده/۱
از واژۀ هندواروپایی -h₂r̥tk̑o* برای نمونه در #اوستایی -arəša و در #لاتینی ursus باقی مانده بوده. این لغت لاتینی بعدها در فرانسوی ours و در ایتالیایی orso شده است. همۀ لغت‌هایی که تا اینجا آمد به معنی #خرس هستند./۲
امروزه به بعضی چیزها در فارسی به شوخی #اسمش_رو_نبر می‌گویند؛ مثلاً یادمان هست که در کارتون #شهر_موش‌ها حتی بر زبان آوردن نام گربه باعث ترس می‌شد و به همین خاطر به آن «اسمش-رو-نبر» می‌گفتند. این‌ها برای ما شوخی بود، ولی برای بعضی مردمان خاطره‌های واقعی (تاریخی) است؛/۳
آکسفورد و پُل
به آن چه در فارسی #پُل می‌گویند در #بلوچی purt و در #کُردی perd گفته می‌شود. #دگرگونی_آوایی rt و rd به ل نمونه‌های زیادی دارد. در اوستایی هم به پل می‌گفته‌اند -pərətu. همۀ این واژه‌ها از صورت هندواروپایی -pértus* مانده‌اند که معنایش می‌شده «گذرگاه»./1
به آن چه در فارسی #پُل می‌گویند در #بلوچی purt و در #کُردی perd گفته می‌شود. #دگرگونی_آوایی rt و rd به ل نمونه‌های زیادی دارد. در اوستایی هم به پل می‌گفته‌اند -pərətu. همۀ این واژه‌ها از صورت هندواروپایی -pértus* مانده‌اند که معنایش می‌شده «گذرگاه»./1
از همین صورتِ هندواروپاییِ -pértus* در فرانسوی لغت port به معنی «بندر» باقی مانده (در اصل به معنی «گذرگاه و محل وارد شدن») که زبان فرانسوی آن را از portus لاتینی به همین معنی به ارث برده بوده (زبان‌های فرانسوی، ایتالیایی، اسپانیایی و... از #لاتینی سرچشمه گرفته‌اند)./2
لغت لاتینیِ portus به عنوان #وام‌واژه به انگلیسی هم وارد شده و در آن زبان به صورت port و به معنی «بندر» کاربرد پیدا کرده. همین واژه است که در نام کشور پرتغال نیز دیده می‌شود.
#زبان‌های_ایرانی (شامل فارسی، بلوچی، کردی، پشتو و...) نیز شاخه‌ای از #خانوادۀ_زبانی هندواروپایی هستند./3
#زبان‌های_ایرانی (شامل فارسی، بلوچی، کردی، پشتو و...) نیز شاخه‌ای از #خانوادۀ_زبانی هندواروپایی هستند./3
در #ترکی_استانبولی برای غذاهایی آبکی مانند عدسی و آش دوغ و سیرابی نام عمومی #چوربه به کار می‌رود (در خط جدید ترکی #çorba می‌نویسند). زبان‌های روسی، آلبانیایی، رومانیایی و ... هم این واژه را از ترکی گرفته‌اند و در معنی‌های مشابهی به کار می‌برند. این واژه از فارسی به ترکی رفته و/1
همانی است که به صورت‌های #شوربا، شُربا، شوروا و... در فارسی و برخی دیگر از زبان‌ها و لهجه‌های ایران از دیرباز برای نامیدن غذاهای آبکی کاربرد داشته است (و احتمالاً همانی است که در اصطلاح #شلم‌شوربا نیز دیده می‌شود)./2
روی این محصول لبنانی به 14 زبان نوشته‌اند "گلاب". بیشتر این نام‌ها مثل #گلاب از دو جزء "گل" و "آب" درست شده‌اند. واژه‌هایی که این‌طور درست شده‌اند #گرده‌برداری|هایی هستند که (به‌واسطه) به اصلی واحد می‌رسند. در 13 تای این زبان‌ها لغتی که برای گل به کار رفته واژه‌ای ایرانی است./1
واژه‌های "گل"، "ورد"، #rose (یعنی همان رُز) و... همگی از یک واژۀ ایرانی باستان بر جای مانده‌اند که برای نمونه در زبان #اوستایی به صورت -varəδa (با تلفظ تقریبی وَرِذَ) وجود داشته. همین واژه در پهلوی ward شده و به همین شکل #ورد از پهلوی به فارسی رسیده./2
واژۀ یادشده به بسیاری از زبان‌های دیگر دنیا هم وارد شده؛ از جمله در آرامی و ارمنی و عربی کم‌وبیش به همین صورت وَرد به کار رفته است. این واژه در دورۀ ایرانی باستان به صورت vrodon* وارد یونانی شده و پس از حذف حرف واو از آغاز آن تبدیل به rodon شده (بسنجید با همین پدیده در/3
جمله‌هایی از #فارسی_باستان (چهار خط نخست سنگ‌نوشتۀ #داریوش در #نقش_رستم):
خدایِ بزرگ است هُرمُزد که این زمین را آفرید، که آن آسمان را آفرید، که انسان را آفرید، که شادیِ انسان را آفرید.
(متن فارسی باستان و توضیح واژه‌ها در توییت‌های بعدی)/1
خدایِ بزرگ است هُرمُزد که این زمین را آفرید، که آن آسمان را آفرید، که انسان را آفرید، که شادیِ انسان را آفرید.
(متن فارسی باستان و توضیح واژه‌ها در توییت‌های بعدی)/1
آوانویسی تقریبی به خط فارسی:
بَگَ وَزْرْکَ اَئورَمَزدا هَیَ ایمام بومیم اَدا هَیَ اَوَم اَسْمانَم اَدا هَیَ مَرتـیَـم اَدا هَیَ شْیاتیم اَدا مَرتـیَـهیا
/2
بَگَ وَزْرْکَ اَئورَمَزدا هَیَ ایمام بومیم اَدا هَیَ اَوَم اَسْمانَم اَدا هَیَ مَرتـیَـم اَدا هَیَ شْیاتیم اَدا مَرتـیَـهیا
/2
آوانویسی به خط لاتینی:
baga wazrka Auramazdā haya imām būmīm adā haya avam asmānam adā haya martiyam adā hya šiyātim adā martiyahyā.
/3
baga wazrka Auramazdā haya imām būmīm adā haya avam asmānam adā haya martiyam adā hya šiyātim adā martiyahyā.
/3
